تعویض مفصل لگن:
تعویض مفصل لگن، که آرتروپلاستی مفصل لگن نیز نام دارد، شیوه جراحی است که در آن مفصل مصنوعی (پروتز) جایگزین مفصل آسیب دیده می شود. مفصل لگن، شامل قسمت توپی شکل سر استخوان ران است که در داخل سوکت و یا استابولوم لگن قرار می گیرد. غضروفی نرم، سطوح استخوانی مفصل را پوشش می دهد، نقش ضربه گیر برای مفصل لگن دارد، و باعث تسهیل در حرکت خواهد شد. این عمل جراحی به منظور کاهش درد و بهبود فعالیت بیمار انجام می‌شود.
دلایل آسیب مفصل لگن چیست؟
هرگاه مفصل ران دچار تخریب شود و حرکات مفصل محدود و دردناک گردد، آن مفصل قادر به انجام فعالیت طبیعی خود نشده و کیفیت زندگی کم شده و بیمار ناتوان می‌گردد. با پیشرفت روش‌های جراحی، محدودیتی از نظر سن و وزن بیمار برای عمل جراحی وجود ندارد. برخی شرایطی که منجر به بروز آسیب در ناحیه لگن می شوند، عبارتند از:
آرتروز یا اُستئوآرتریت بیماری بسیار شایعی است که در تمام مناطق جغرافیایی دیده می‌شود. به این بیماری، ساییدگی مفصل، ورم مفاصل و استخوان‌ها و آماس مفصلی‌استخوانی هم گفته می‌شود.
آرتروز یک بیماری تخریبی پیش رونده در غضروف مفاصل است، ولی علی‌رغم نام‌گذاری آن، یک بیماری التهابی نیست (بر خلاف روماتیسم مفصلی) چون التهاب در این بیماری یک عارضه ثانویه می‌باشد.
در آرتروز تحلیل غضروف مفصلی و درگیری استخوان زیر غضروفی داریم که باعث التهاب بافت‌های اطراف می‌گردد. این عارضه ممکن است هر یک از مفاصل را درگیر سازد، ولی شایعترین مفاصل درگیر عبارتند از مفاصل دست ،پا، زانو، ران و ستون فقرات. این بیماری بسیار شایع است و در ۲۵٪ ویزیت‌های پزشکان عمومی و ۸۰٪ رادیوگرافی افراد بالای ۶۵ سال دیده می‌شود؛ (البته فقط ۷۰٪ آنان علامت دارند).
آرتریت روماتوئید، این نوع آرتریت باعث التهاب غشای سینوویال، و تولید بیش از حد این مایع می شود.آرتریت روماتوئید (به انگلیسی: rheumatoid arthritis) یا روماتیسم مفصلی شایعترین بیماری التهابی سیستمیک مفاصل بوده و جزء بیماری‌های خود ایمنی مزمن محسوب می‌شود. شیوع جهانی آن حدود یک درصد گزارش شده‌است. زنان، سیگاری‌ها و افراد دارای سابقه خانوادگی مثبت بیشتر به این بیماری مبتلا می‌شوند. ناتوانی در این بیماری شایع و قابل توجه است. به گونه ای که در یک مطالعه همگروهی در آمریکا ۳۵٪ افراد مبتلا به آرتریت روماتویید بعد از ۱۰ سال دچار ناتوانی در انجام کار شده بودند. معیارهای تشخیصی آن درگیری حداقل یک مفصل همراه با تورم و درد است. احتمال تشخیص آرتریت روماتویید با افزایش تعداد مفاصل کوچک درگیر افزایش می‌یابد.
آرتریت ناشی از صدمه و آسیب. همان طور که از نامش پیداست، این نوع آرتریت بعد از ضربه و آسیب به مفصل ایجاد، و باعث آسیب به غضروف لگن می شود.
عوارض عفونت‌های مفصلی.
عوارض شکستگی‌های داخل مفصل.
بافت‌مردگی بی‌خونی یا آواسکولار نکروزنوعی بیماری است که در آن سلول‌های استخوان به علت اختلال در خون‌رسانی درست به این سلول‌ها می‌میرند. بدون خون سلول‌های استخوان می‌میرند و استخوان دچار فروپاشی می‌شود. این بیماری بیشتر در استخوان‌های مفصل‌ها بروز می‌کند.
عارضه بیماری‌های مادرزادی مفصل ران.
البته علاوه بر ابن بیماری ها شرایطی مثل سقوط، ضربه و تصادف باعث آسیب به مفصل لگن می شود.
در گذشته، این جراحی با چندین برش در ناحیه لگن انجام می شد، اما امروزه این جراحی، با برش های بسیار کوچکی انجام می شود، و به همین خاطر، جراحی تعویض مفصل لگن، جراحی است با کمترین میزان تهاجم.
دلایل انجام جراحی تعویض مفصل لگن چیست؟
جراحی تعویض مفصل لگن، در درمان درد و ناتوانی بیمار مورد استفاده قرار می گیرد. استئوآرتریت، یکی از شایع ترین دلایل انجام این جراحی می باشد. زیرا، این اختلال باعث محدود شدن دامنه حرکتی فرد می شود و حتی فرد قادر به انجام فعالیت های سبک مانند راه رفتن و یا نشستن نیز نخواهد بود.
در صورت عدم بهبود درد، با مصرف دارو و یا سایر شیوه های درمانی، جراحی تعویض مفصل لگن از سوی جراح توصیه می شود.
برخی دیگر دلایل انجام این جراحی عبارتند از:
اقدامات قبل از جراحی تعویض مفصل لگن چیست؟
قبل از جراحی، جراح تعویض مفصل لگن به بررسی علائم و نشانه ها، و سوابق پزشکی فرد می پردازد. جهت اطمینان از سلامت فرد، آزمایش خون، نوار قلب و یا سایر تست ها مانند MRI و سی تی اسکن نیز انجام خواهد شد، و سپس متخصص ارتوپدی به این نتیجه می رسد که آیا این جراحی به بهبود وضعیت بیمار کمک می کند یا خیر.
پیش از جراحی، مصرف هر گونه مکمل و دارو، مانند آسپیرین و داروهای رقیق کننده خون، بایستی به پزشک اطلاع داده شود. معمولا مصرف این قبیل داروها، چند روز تا چند هفته قبل از جراحی قطع می شود.
بیمار بایستی شش تا هشت ساعت قبل از جراحی، چیزی نخورد و نیاشامد.
افراد سیگاری، باید سیگار را کنار بگذارند. زیرا سیگار روند بهبودی بعد از جراحی را به تاخیر می اندازد.
معمولا به بیمارانی که اضافه وزن دارند، توصیه می شود وزن کم کنند تا فشار کمتری به نواحی تحتانی آن ها وارد شود.
روند جراحی تعویض مفصل لگن به چه صورت می باشد؟
این جراحی توسط بیهوشی عمومی صورت می گیرد و معمولا دو ساعت یا بیشتر طول می کشد. مفصل لگن مصنوعی، شامل سوکت و سر توپی شکل است که جایگزین سر استخوان فمور می شود. در این جراحی، جراح پروتزمصنوعی را در سر جای خود قرار می دهد، سپس سر استخوان فمور جدید را در ناحیه سوکت جدید ثابت می کند. در طول جراحی، غضروف و استخوان آسیب دیده برداشته یا ترمیم می شود، سپس سطح استخوان متناسب با اندازه و فرم پروتز یا مفصل مصنوعی تغییر شکل داده خواهد شد.
در انتهای جراحی، برش ها بخیه زده می شوند، و سپس پانسمانی بر روی بخیه ها گذاشته می شود، تا از بروز عفونت نیز پیشگیری شود.
بهبودی بعد از جراحی تعویض مفصل لگن چقدر طول می کشد؟
بهبودی كوتاه مدت شامل مراحل اولیه بهبودی، مانند توانایی خارج شدن از تخت بیمارستان و مرخص شدن از آن است. در روزهای اول یا دوم پس از جراحی، بیشتر بیماران تعویض مفصل لگن از یک واکر استفاده می کنند تا به تعادل آنها کمک کند. تا روز سوم پس از عمل، بیشتر بیماران می توانند به خانه بروند. بهبودی كوتاه مدت همچنین شامل رهایی از دردهای آزاردهنده و قطع کردن قرص مسکن می شود. هنگامی که بیمار دیگر نیازی به استفاده از وسایل کمکی برای راه رفتن نداشته باشد و بتواند بدون درد زیاد در اطراف خانه راه برود، در واقع علائم بهبودی کوتاه مدت محسوب می شوند. میانگین مدت زمان بهبودی کوتاه مدت برای تعویض مفصل معمولی لگن 4 تا 6 هفته می باشد.
بهبودی طولانی مدت شامل بهبودی کامل زخم های جراحی و بافت های نرم داخلی است. هنگامی که یک بیمار می تواند به کار و فعالیت های روزمره خود بازگردد، در واقع در مسیر دستیابی به بهبودی کامل است. متوسط مدت زمان بهبودی طولانی مدت برای کلیه بیماران با تعویض مفصل لگن تقریباً ۴ تا ۶ ماه است. مدت دوره نقاهت تعویض مفصل لگن در افراد مختلف، متفاوت است و بهبودی کامل گاهی در بعضی از افراد تا یکسال طول می کشد.
مراقبت های بعد از تعویض مفصل لگن
آیا رعایت مراقبت های بعد از تعویض مفصل لگن لازم است؟ اگر به تازگی جراحی تعویض مفصل لگن انجام داده اید و یا قصد دارید این جراحی را در آینده انجام دهید؟ باید بدانید که بعد از این جراحی بیمار باید مراقبت های خاصی را انجام دهد تا احتمال عوارض به حداقل برسد. میزان موفقیت جراحی لگن به میزان زیادی بستگی به انجام دقیق این مراقبت ها بستگی دارد.
مراقبت های بعد از تعویض مفصل لگن چیست؟
بعد از عمل جراحی مفصل لگن، مراقبت های احتیاطی خاصی توسط پزشک متخصص ارتوپد به شما ارائه می شود، که حتما آن ها را باید رعایت کنید. این مراقبت های احتیاطی به شما امکان می دهد تا به درستی بهبود پیدا کنید و به جلوگیری از عوارض احتمالی کمک می کند.
پس از جراحی نعویض مفصل لگن، در اینجا: علائم حیاتی شما بررسی می شود. از شما سوالاتی می شود تا مشخص شود بیهوشی از بین رفته است یا خیر. داروهای ضد درد شما شروع می شود، ممکن است کاتتر ادراری برای تخلیه مثانه برای شما قرار دهند.
1- مراقبت از زخم جراحی لگن
بخیه هایی در زیر محل پانسمان وجود دارد. این بخیه ها ممکن است قابل جذب باشند و یا اینکه حدوداً دو هفته بعد از جراحی برداشته شوند. از خیس شدن محل زخم تا قبل از بهبودی ترمیم اولیه و بسته شدن زخم خودداری شود. این مدت حدود ۳-۵ روز طول می کشد و نشانه ترمیم اولیه این است که زخم کاملا بسته باشد و ترشح یا خونریزی نداشته باشد. زخم جراحی باید در این مدت پانسمان شوند.
2- تغذیه مناسب
کاهش اشتها برای چند هفته بعد از جراحی موردی طبیعی می باشد. یک رژیم غذایی متعادل همراه با مکمل های آهن به ترمیم بافت ناحیه جراحی و بازگرداندن قدرت به ماهیچه کمک می کند. همچنین مصرف مایعات به اندازه کافی در تسریع روند بهبودی موثر است. سعی کنید در دوران بهبودی حتما مواد مغذی از جمله پروئتین ها را در وعده غذایی خود بگنجانید.
علاوه بر آن در نظر داشته باشید، در این مدت حداقل به مدت 4 هفته از استعمال دخانیات خودداری کنید زیرا بهبودی شما را به تاخیر می اندازد و همچنین عوارض بدی را به دنبال دارد. علاوه بر آن در دوران بهبودی از مصرف نوشیدنی های الکل دار خودداری کنید.
3- فیزیوتراپی
فیزیوتراپی بعد از جراحی تعویض مفصل لگن ممکن است برای بهبودی لازم باشد. فیزیوتراپیست به شما می گوید که چگونه در رختخواب خود در موقعیت های راحت دراز بکشید. از حالت نشسته به حالت ایستاده حرکت کنید، با وسیله کمکی (واکر، عصای زیر بغل، عصای دستی) راه بروید. موارد احتیاطی برای مفصل لگن را رعایت کنید. یک برنامه تمرینی خانگی را حتما انجام دهید. با یک وسیله کمکی مناسب از پله ها بالا و پایین بروید. روش های درست و محتاطانه جا به جا شدن را حتما رعایت کنید. به عنوان مثال، نشستن و بلند شدن صحیح و محتاطانه از روی صندلی توالت با و یا بدون کمک شخص دیگر را یاد بگیرید و رعایت کنید. نحوه صحیح سوار شدن و خارج شدن از اتومبیل را رعایت کنید. فعالیت های مهم مراقبت از خود مانند لباس پوشیدن را رعایت کنید و اگر لازم بود از شخص دوم کمک بگیرید.
پزشک متخصص ارتوپد یا فیزیوتراپیست به شما تمریناتی را توصیه می کند، تا عضلات اطراف مفصل لگن شما را تقویت کند.
4- داروهای مصرفی بعد از تعویض مفصل لگن
پس از تعویض مفصل لگن، به شما دارو هایی داده شود تا خون شما رقیق شود. این دارو که به آن ضد انعقاد خون نیز گفته می شود، احتمال تشکیل لخته های مضر در رگ های خونی شما را کاهش می دهد. داروهای رقیق کننده خون ممکن است از نوع خوراکی یا از نوع تزریقی باشند.
علاوه بر این داروها پزشک داروهای ضد درد و مسکن تجویز می کنند تا درد شما در هفته های اول تسکین یابد.
نکات مراقبتی بعد از تعویض مفصل لگن
مراقبت هایی که بعد از تعویض مفصل لگن باید رعایت شود، عبارتند از: