تعویض مجدد مفصل زانو
تعویض مجدد مفصل به این معنی است؛ که تمام یا بخشی از مفصل مصنوعی قدیمی با مفصل مصنوعی جدید جایگزین می شود. کیفیت پروتز ممکن است به دلیل ساییدگی در طول زمان کاهش یابد یا به دلایلی دیگری که در ادامه در این مطلب بیان می شود، نیاز به تعویض داشته باشد. در برخی موارد، تعویض مجدد مفصل زانو بسته به شرایط شما می تواند متفاوت باشد. ممکن است فقط نیاز به تعویض یک قطعه کوچک داشته باشید. برخی دیگر ممکن است به ترمیم گسترده زانوی از جمله استخوان ها و رباط های اطراف زانو نیاز باشد.
تعویض مجدد مفصل زانو چیست؟
تعویض اولیه مفصل زانو یکی از موفقیت آمیز ترین جراحی ها در علم پزشکی می باشد. در اکثر موارد، این جراحی افراد را قادر می سازد تا زندگی فعال و بدون دردی داشته باشند و رضایت بالای بیماران را در پی دارد. با گذشت زمان، این زانوی تعویضی به دلایل مختلف ممکن است قابلیت اولیه خود را از دست داده، دردهای زانو دوباره شروع شده و زانو متورم شود. در این شرایط، پزشک متخصص ارتوپد با بررسی بیمار به احتمال زیاد جراحی تعویض مجدد مفصل زانو را پیشنهاد می دهد.
امکان دارد که حرکات زانو محدود شود و بدین ترتیب فعالیت های روزمره فرد تحت تاثیر قرار می گیرند. این اتفاق با روش‌های نوین تعویض مفصل زانو بطور متوسط ۲۰ تا ۳۰ سال بعد از عمل رخ می‌دهد. در جراحی مجدد تعویض مفصل، پزشک بخشی یا کل پروتز زانو را برداشته و آن را با اجزای جدید جایگزین می کند.
دلایل انجام جراحی مجدد تعویض مفصل زانو چیست؟
درد دلیل اصلی این جراحی است. دلایل متعددی وجود دارد که پزشک ممکن است جراحی مجدد را در نظر بگیرید، از جمله:
1- سایش و فرسودگی
پروتزهای مصنوعی یک طول عمری دارند اغلب بعد از 20 تا 25 سال نیاز به تعویض دارند البته ماندگار ی مفصل مصنوعی به میزان فعالیت های فرد بستکی دارد در افراد جوان تر به دلیل سطح فعالیت بیشتر این ماندگاری کمتر است.
2- بی ثباتی
این بدان معناست که زانو پایدار نیست و ممکن است هنگام راه رفتن زانو خالی کنید. در صورتی که رباط های اطراف زانو آسیب ببینند و یا تعادل درستی نداشته باشند، زانو وضعیت درست و ثابت خود را از دست می دهد. مفصل تعویضی با توجه به موقعیت رباط ها قرار داده می شود و هر گونه تغییری در آن ها می تواند از کارکرد درست مفصل جلوگیری کند. بعد از این عارضه احتمالاً علائمی مانند تورم و احساس بی ثباتی در زانو به وجود می آید. در صورتی که این مورد با درمان های غیر جراحی درمان نشود، نیاز است تا جراحی تعویض مجدد مفصل زانو صورت گیرد.
3- شل شدن پروتز زانو
برای اینکه مفصل مصنوعی زانو عملکرد درستی داشته باشد، باید در جای خود محکم بوده و به استخوان متصل باشد. در غیر این صورت، موجب درد می شود. دلیل این عارضه مشخص نیست ولی فعالیت های شدید فیزیکی، وزن بالا و موقعیت نامناسب دو جزء فلزی ایمپلنت در زمان جراحی، می تواند به این مورد منجر شود. همچنین افراد جوانتر به دلیل استفاده زیاد از مفصل تعویضی، احتمال بیشتری وجود دارد که زمانی نیاز به جراحی مجدد و کارگزاری پروتز جدید لزوم یابد.
4- عفونت
معمولاً به صورت درد ظاهر می شود اما ممکن است به صورت تورم یا تب حاد ظاهر شود. عفونت یکی از عوارض بالقوه هر جراحی می باشد و برای این جراحی نیز ممکن است اتفاق بیفتد. عفونت ناحیه جراحی ممکن است در زمانی که فرد در بیمارستان هست یا بعد از مرخص شدن فرد به وجود آید. این مورد حتی سال ها بعد از جراحی نیز می تواند رخ دهد.
در صورتی که مفصل تعویضی عفونی شود، می تواند سفت شدن زانو و دردناک شدن آن را در پی داشته باشد. پس از آن ایمپلنت شل شده و از استخوان جدا می شود. حتی در صورتی که ایمپلنت به استخوان متصل بماند، درد و سفت شدن زانو و تورم و ترشحات از ناحیه عفونی شده نیاز به جراحی مجدد را به وجود می آورد.
گزینه درمانی به این صورت است که تمام مفصل به طور کلی تعویض شود. در این مورد ایمپلنت قبلی به طور کلی برداشته شده، به طور موقت از سیمان ارتوپدی مخلوط با آنتی بیوتیک استفاده میشود و فرد به طور منظم آنتی بیوتیک مصرف می کند تا عفونت به طور کلی درمان شود. پس از چند هفته براساس نظر جراح زانو، تعویض مجدد مفصل زانو صورت می گیرد. به این ترتیب احتمال بهبودی عفونت خیلی بالاتر است ولی دوره نقاهت طولانی تری را سبب می شود.
5-استئولیز (از دست دادن استخوان)
گاه قسمت های پلاستیکی مفصل تعویضی توسط سیستم ایمنی بدن فرد مورد تهاجم قرار می گیرند. سیستم ایمنی علاوه بر این اجزا به استخوان های اطراف مفصل هم حمله می کند و شرایطی با عنوان استئولیز(osteolysis) به وجود آورده، موجب تحلیل استخوان اطراف مفصل می شود.
6- سفتی و خشکی مفصل
بعضی اوقات ممکن است تعویض کامل مفصل زانو به شما در دستیابی به دامنه حرکتی موردنیاز برای انجام فعالیت های روزمره کمک نکند. اگر بافت اسکار اضافی اطراف مفصل زانو تشکیل شود، این مورد ممکن است اتفاق بیافتد. اگر این اتفاق بیافتد، پزشک شما دستکاری تحت بیهوشی را ممکن است انجام دهد.
در این عمل، تحت بیهوشی قرار می گیرید تا درد احساس نکنید. سپس پزشک زانوی شما را به منظور تخریب بافت اسکار خم می کند. در اکثر موارد، این عمل در بهبود دامنه حرکتی موفقیت آمیز است. با این حال، گاهی اوقات، زانو سفت باقی می ماند. اگر بافت اسکار وسیع یا موقعیت اجزای زانو، دامنه حرکتی شما را محدود کند، جراحی مجدد ممکن است ضرورت پیدا کند.
7- شکستگی
شکستگی اطراف پروتز، یک شکستگی در استخوان است که اطراف اجزای تعویض کامل مفصل زانو اتفاق می افتد. این شکستگی ها در اغلب مواقع در نتیجه سقوط اتفاق می افتند، و معمولا به جراحی مجدد نیاز دارند.
در تعیین وسعت جراحی مجدد مورد نیاز، پزشک شما چند عامل از جمله، کیفیت استخوان باقی مانده، نوع و محل شکستگی، و وجود یا عدم وجود سستی ایمپلنت را درنظر می گیرد. در هنگام شکستگی یا ضعف استخوانی حاصل از پوکی استخوان، ممکن است تعویض کامل قسمت آسیب دیده استخوان با یک جزء اصلاحی بزرگ تر ضرورت پیدا کند.
چگونگی جراحی مجدد تعویض مفصل زانو
گرچه هر دو جراحی یعنی جراحی تعویض مفصل زانو و جراحی تعویض مجدد مفصل یک هدف دارند (رهایی از درد و بهبود عملکرد و محدوده حرکتی مفصل زانو)، ولی جراحی مجدد روشی متفاوت از جراحی اولیه دارد. این جراحی مدت زمان بیشتری طول می کشد و پیچیدگی های بیشتری دارد. همچنین این جراحی نیاز به برنامه ریزی های گسترده، ایمپلنت های تخصصی و ابزار پیش رفته تری برای دستیابی به نتایج بهتر دارد.
انواع مختلفی از جراحی های تعویض مجدد وجود دارد. در برخی موارد تنها یک جزء از پروتز نیاز به تعویض دارد. در دیگر موارد هر دو جزء اصلی (مربوط به استخوان ران و ساق پا) نیاز به برداشته شدن دارند و با اجزای از پیش ساخته فلزی یا پیوند استخوان جایگزین می شوند.
آسیب به استخوان می تواند باعث شود که جراح زانو نتواند از ایمپلنت استاندارد برای عمل استفاده کند. در اکثر موارد جراح از ایمپلنت های تخصصی ضخیم تر و بلندتر استفاده می کند تا حمایت بیشتری از استخوان دریافت کند.
نحوه عمل
تعویض مجدد کامل مفصل زانو پیچیده تر است و انجام آن از جراحی اولیه تعویض کامل مفصل زانو مدت بیشتری طول می کشد. در اکثر موارد، جراحی ۲ تا ۳ ساعت یا بیشتر طول می کشد.
برای شروع، پزشک شما خط برش ایجاد شده در جراحی اولیه کامل مفصل زانو را دنبال خواهد کرد. برش ممکن است طولانی تر از برش اصلی باشد، با این حال، اجازه می دهد اجزای قدیمی برداشته شوند. پزشک پس از ایجاد برش، کاسه زانو و تاندون ها را کنار می زند تا مفصل زانو آشکار شود.
پزشک شما برای اطمینان از عدم وجود عفونت، بافت های نرم زانو را بررسی می کند. او همه قسمت های فلزی و یا پلاستیکی را به منظور تعیین بخش های دچار ساییدگی یا سستی یا خارج شده از موقعیت خود ارزیابی خواهد کرد.
پزشک ایمپلنت اصلی را با نهایت دقت برای حفظ هر چه بیشتر استخوان برمی دارد. اگر سیمان در جراحی اولیه تعویض کامل مفصل زانو مصرف شود، این مورد نیز برداشته می شود. حذف این سیمان از استخوان یک فرآیند زمان بر است که به پیچیدگی و مدت زمان جراحی مجدد می افزاید.
پس از برداشت ایمپلنت اصلی، پزشک رویه های استخوانی را برای ایمپلنت اصلاحی آماده خواهد کرد. در برخی موارد، ممکن است از دست رفتن مقدار قابل توجهی استخوان در اطراف زانو مشاهده شود. در صورت بروز چنین اتفاقی، می توان تقویت کننده های فلزی و بلوک های خاصی را به اجزای اصلی اضافه کرد تا نقایص استخوانی را جبران کند.
به ندرت ممکن است گرافتی از جنس استخوان برای کمک به بازسازی استخوان استفاده شود. گرافت را می توان از استخوان خود فرد (اتوگرافت) یا از یک دهنده (آلوگرافت) گرفت.
در نهایت، پزشک ایمپلنت تخصصی اصلاحی را وارد کرده، بافت های نرم آسیب دیده اطراف را ترمیم کرده، و به دقت حرکت مفصل را امتحان می کند. می توان یک درن ( لوله ای که در محل جراحی یا زخم می گذارند تا چرک و آب از طریق آن خارج شود) را به منظور جمع آوری مایعات و خون باقی مانده بعد از جراحی تعبیه کرد.
پس از جراحی، به اتاق ریکاوری منتقل خواهید شد، و در حال کنترل بهبودی از جراحی چند ساعت در آن جا خواهید ماند. بعد از بیدار شدن به بخش بیمارستان منتقل خواهید شد.
بهبودی بعد از تعویض مجدد مفصل زانو چقدر طول می کشد؟
بهبودی برای تعویض مجدد زانو نیز مشابه جراحی اول است. به طور کلی، شما می توانید انتظار داشته باشید که برای یک تا چند روز در بیمارستان باشید. همچنین اقدامات احتیاطی برای جلوگیری از درد، احتقان ریه، عفونت و لخته شدن خون انجام می شود.
در عرض یک تا دو روز، با کمک یک فیزیوتراپیست شروع به بلند شدن از رختخواب و راه رفتن خواهید کرد. همچنین در خانه تمریناتی ورزشی را برای بهبود سریع تر شما آموزش می دهند و توصیه می کنند. ممکن است مدت ها برای راه رفتن به کمک یک واکر یا عصا نیاز داشته باشید.
در شش هفته، با پزشک خود پیگیری های لازم را دارید. باید بتوانید زانوی خود را تا حدی خم کنید. پیاده روی نیز باید در این زمان آسان تر باشد. ممکن است به مدت سه تا شش ماه دیگر به ورزش یا فعالیت های بدنی دیگر بازگردید و هر سال نیاز به پیگیری مداوم با پزشک خود داشته باشید.
بهبودی شما در بیمارستان
به احتمال زیاد چند روز در بیمارستان خواهید ماند. با این حال، بهبودی بعد از جراحی مجدد معمولا آهسته تر از بهبودی پس از تعویض اولیه مفصل زانو است، نوع مراقبت دریافتی بسیار مشابه است.
مدیریت درد
بعد از جراحی، مقداری درد احساس خواهید کرد. این یک بخش طبیعی از روند درمان محسوب می شود. پزشک و پرستاران برای کاهش درد شما تلاش می کنند و می توانند به تسریع بهبودی شما از جراحی کمک کنند.
داروها اغلب برای تسکین کوتاه مدت درد بعد از جراحی تجویز می شوند. انواع مختلفی از داروها برای کمک به مدیریت درد از جمله مخدرها، داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) و داروهای بی حسی موضعی در دسترس هستند. پزشک شما ممکن است از ترکیبی از این داروها برای بهبود تسکین درد، و همچنین به حداقل رساندن نیاز به مخدرها استفاده کند.
با این حال توجه داشته باشید مخدرها به تسکین درد بعد از جراحی کمک کرده. مخدرها فقط با دستورجراح استفاده می شود. به محض بهبود درد، مصرف مخدرها را قطع کنید. اگر طی چند روز بعد از جراحی درد شما بهبود پیدا نکرد، با پزشک خود صحبت کنید.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپیست تمرین های اختصاصی را برای تقویت عضلات پا و بازیابی دامنه حرکتی به شما خواهد داد تا بتوانید راه رفتن و سایر فعالیت های روزمره خود را در سریع ترین زمان ممکن بعد از جراحی از سر بگیرید.
پیشگیری از لخته خون
پزشک شما ممکن است یک یا چند اقدام برای پیشگیری از لخته خون و کاهش تورم پا تجویز کند. این موارد ممکن است شامل جوراب های فشاری مخصوص درجه بندی شده، پوشش های متسع شونده پا (چکمه های فشاری)، و رقیق کننده های خون شوند.
حرکت پا و مچ پا نیز بلافاصله بعد از جراحی تشویق می شود تا جریان خون را در عضلات پای شما افزایش داده تا از تورم پا و لخته های خون پیشگیری کند.
پیشگیری از عفونت
یکی از جدی ترین عوارضی که بیماران تحت جراحی مجدد با آن مواجه می شوند، عفونت است. با این حال عفونت فقط در درصد کمی از بیماران رخ می دهد، اما می تواند بهبودی کامل را طولانی یا محدود کند. برای پیشگیری از عفونت، هم قبل و هم بعد از جراحی به شما آنتی بیوتیک داده می شود. خطر عفونت پس از جراحی مجدد کمی بیشتر از جراحی کامل تعویض مفصل زانو است.
بهبودی شما در خانه
چند روز تا چند هفته بعد از ترخیص به کمک در خانه نیاز خواهید داشت. قبل از جراحی، کمک یک دوست، اعضای خانواده یا فرد مراقب را در خانه را برنامه ریزی کنید. ممکن است در چند روز یا چند هفته اول به واکر، عصا یا چوب زیربغل نیاز داشته باشید تا جایی که به قدر کافی راحت باشید تا بدون کمک راه بروید.
مراقبت از زخم
بخیه ها یا منگنه (staples) چند هفته بعد از جراحی برداشته می شوند. اگر بخیه زیر پوستی برای بستن محل برش جراحی به کار رفته باشد، نیاز به برداشت ندارد.
از خیس کردن زخم با آب تا زمانی که به طورکامل بسته و خشک نشده، اجتناب کنید. می توان به پانسمان زخم به منظور پیشگیری از تحریک لباس یا جوراب های ساپورت ادامه داد.
ادامه حرکت و تمرین زانو در خانه بسیار حائز اهمیت است. فیزیوتراپیست، تمرین های اختصاصی را به منظور افزایش قدرت و تحرک و بهبود توانمندی برای انجام فعالیت های روزمره در اختیار شما قرار خواهد داد. همچنین بوسیله کار با درمانگر خود اطمینان حاصل خواهید کرد که می توانید پای خود را صاف کرده، سپس زانوی خود را حداقل به میزان ۹۰ درجه خم کنید.
پیشگیری از عوارض
از دستور العملهای جراح خود با دقت به منظور کاهش خطر ایجاد عوارضی از جمله لخته های خون و عفونت، طی چند هفته اول بعد از جراحی پیروی کنید. وی ممکن است توصیه کند داروهای رقیق کننده خون و آنتی بیوتیکی را که در بیمارستان شروع کرده اید، همچنان ادامه دهید.